Kanserde Kalsiyum Yüksekliği (Hiperkalsemi) Neden Olur?
Kanda kalsiyum seviyesinin normalin üzerinde olması durumu "hiperkalsemi" olarak adlandırılır ve kanser hastalarında sık görülen bir metabolik komplikasyondur. Kanser hastalarında hiperkalseminin temel nedeni, kanser hücrelerinin kemik yıkımını artırması veya kalsiyum dengesini bozan maddeler salgılamasıdır. Bu durum özellikle ileri evre kanserlerde yaygındır ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Kansere Bağlı Hiperkalseminin Başlıca Nedenleri
- Kemik Metastazları: Kanser hücrelerinin kemiklere yayılması (metastaz), kemik dokusunda yıkıma neden olur. Bu yıkım sırasında kemikte depolanan kalsiyum kana karışır ve kanda kalsiyum seviyeleri yükselir. Meme kanseri, prostat kanseri, akciğer kanseri ve multipl miyelom gibi kanser türlerinde kemik metastazları sık görülür.
- Humoral Hiperkalsemi: Bazı kanser türleri (özellikle akciğer kanseri, böbrek kanseri ve baş-boyun kanserleri), kemik metastazı olmasa bile "Paratiroid Hormon-Related Peptide (PTHrP)" adı verilen bir madde salgılar. Bu madde, paratiroid hormonuna benzer şekilde kemiklerden kalsiyum salınımını artırır ve böbreklerden kalsiyum atılımını azaltarak hiperkalsemiye yol açar.
- Kemik İliği Kanserleri: Multipl miyelom gibi doğrudan kemik iliğini etkileyen kanser türleri, kemik yıkımını hızlandıran "osteoklast" hücrelerini aktive eden maddeler (sitokinler) üreterek kalsiyum seviyelerini yükseltir.
- D Vitamini Metabolizmasının Bozulması: Bazı lenfoma türleri gibi kanserler, D vitamini benzeri maddeler üreterek bağırsaklardan kalsiyum emilimini artırabilir.
- Tümör Tarafından Üretilen Diğer Maddeler: Bazı tümörler, kemik yıkımını doğrudan uyaran "osteoklast aktive edici faktörler" veya "transforme edici büyüme faktörleri" salgılayabilir.
Hiperkalseminin Belirtileri Nelerdir?
Kanda kalsiyum yüksekliği hafif, orta veya şiddetli olabilir. Belirtiler şunları içerebilir:
- Yorgunluk, halsizlik
- İştahsızlık, bulantı, kusma
- Kabızlık
- Aşırı susama ve sık idrara çıkma
- Kas güçsüzlüğü
- Zihinsel bulanıklık, konsantrasyon güçlüğü
- Şiddetli vakalarda böbrek yetmezliği, koma ve hayati tehlike
Tanı ve Tedavi
Hiperkalsemi tanısı kan testleri (serum kalsiyum ve albümin düzeyleri) ile konur. Tedavi, kalsiyum seviyesinin yüksekliğine ve hastanın genel durumuna bağlıdır. Tedavi seçenekleri şunları içerir:
- Hidrasyon (Sıvı Tedavisi): Damar yoluyla sıvı verilerek böbreklerden kalsiyum atılımı artırılır.
- Bifosfonatlar: Kemik yıkımını engelleyen ilaçlardır (örn. zoledronik asit, pamidronat). Kansere bağlı hiperkalsemide en sık kullanılan tedavi yöntemidir.
- Kalsitonin: Kemikten kalsiyum salınımını hızla düşüren bir hormondur.
- Diyaliz: Böbrek yetmezliği olan hastalarda kanda biriken kalsiyumu uzaklaştırmak için kullanılır.
- Kanser Tedavisi: Hiperkalseminin altta yatan nedeni olan kanserin kemoterapi, radyoterapi veya diğer yöntemlerle tedavi edilmesi, kalsiyum seviyelerinin kontrol altına alınmasında en etkili uzun vadeli çözümdür.
Kansere bağlı hiperkalsemi ciddi bir durumdur ve acil tıbbi müdahale gerektirebilir. Yukarıdaki belirtileri gösteren kanser hastalarının derhal doktorlarına başvurmaları önemlidir. |
